„Wieczne i progresywne Objawienie": Pierre Leroux wobec myśli Oświecenia

Tomasz Szymański

Abstrakt

Myśl oświeceniowa i dziedzictwo rewolucji są nieodłącznymi elementami francuskiej myśli religijnej XIX wieku, ulegając w niej licznym przeobrażeniom i reinterpretacjom. Pierre Leroux (1797-1871), którego twórczość wpisuje się zarówno w nurt socjalizmu utopijnego, jak i laickiego (choć zarazem religijnego) humanitaryzmu, wobec Oświecenia zajmuje stanowisko ambiwalentne – z jednej strony głęboko afirmatywne, z drugiej zaś głęboko krytyczne. Wystąpienie będzie okazją do przyjrzenia się bliżej temu, jakie miejsce przedstawiciele Oświecenia – francuskiego (Voltaire, Rousseau, Montesquieu), oraz szerzej europejskiego (Spinoza, Lessing) – zajmują w dziele „wynalazcy socjalizmu" i w jego koncepcji religii Ludzkości, opartej na idei „wiecznego, progresywnego Objawienia"